meidoorn bessen
Rode Meidoornbessen: de prille boodschappers van de herfst

Meidoorn (Crataegus spp.)

In Nederland komen twee soorten Meidoorn voor, namelijk de Eenstijlige Meidoorn (Crataegus monogyna) en de Tweestijlige Meidoorn (Crataegus laevigata). Ze behoren tot de Rozenfamilie (Rosaceae). Het is een struik of kleine boom met diep ingesneden bladeren met ondiep gezaagde bladraden. Bij de eenstijlige variant zijn de bladeren tot ongeveer het midden van het blad ingesneden, terwijl de bladeren van de tweestijlige variant tot ongeveer op één derde van het blad zijn ingesneden. Van mei tot juni bloeit de struik met schermvormige bloemtrossen die wit tot roze van kleur zijn. De bloemetjes hebben vijf kelkbladen en vijf kroonbladen. De Eenstijlige Meidoorn heeft (uiteraard) één stijl en violette meeldraden. De Tweestijlige Meidoorn heeft twee stijlen en rode meeldraden. In de herfst vormt de plant kleine steenvruchten die rood van kleur zijn en enigszins ovaal van vorm.

 

Medicinale toepassingen van meidoorn

Medicinaal worden de bloemen, bladeren en bessen gebruikt. De Meidoorn is een belangrijke plant voor de natuurlijke behandeling van klachten aan hart- en bloedvaten. Vooral de aanwezige flavonoïden, zoals oligomere proanthocyaniden en vitexinerhamnoside spelen hierin een rol. Klinische studies hebben aangetoond dat Meidoorn een sterke regulerende werking heeft op de hartspier, de bloeddruk en de bloedsuikerspiegel. Het versterkt de hartslag en verwijdt de bloedvaten, waardoor de bloedcirculatie gestimuleerd wordt. Vooral bij beginnende hartzwakte is het goed inzetbaar. Je kunt het zowel inzetten bij hoge bloeddruk als bij lage bloeddruk en bloeddrukschommelingen. Ditzelfde geldt voor de bloedsuikerspiegel. Daarom wordt het bijvoorbeeld toegepast bij diabetes en hypo- en hyperglykemie. Ook mensen met andere bloedsomloopstoornissen, zoals winterhanden en –voeten, atherosclerose, Ziekte van Raynaud, duizeligheid, etc. kunnen er baat bij hebben. Daarnaast werkt Meidoorn kalmerend op het zenuwstelsel bij stress, angst en gespannenheid. Dit is slechts een kleine greep uit de medicinale toepassingen.

Hoewel het een relatief veilig kruid is dat vaak ook samen met reguliere hartmedicatie gebruikt kan worden, raad ik je aan om Meidoorn als medicijn altijd in overleg met een huisarts of fytotherapeut te gebruiken.

De Meidoorn is echter niet alleen een geneeskrachtige plant. Ook culinair is het een veelzijdig ingrediënt. Hoewel de bessen het meest gebruikt worden, kan je ook de bladknoppen, jonge bladeren, bloemknoppen en bloemen in de keuken toepassen. Van het blad en de bladknoppen kan je bijvoorbeeld salade, kruidenthee of wijn maken. De bloemknoppen kan je als kappertjes inleggen of stoven als groente. De bloemetjes zijn dan weer een mooie toevoeging aan salades of toetjes of als smaakmaker in thee en wijn.

Voor de onderstaande recepten worden Meidoornbessen gebruikt. Deze smaken zoet, maar ook wat melig. Dat maakt dat ze rauw niet zo lekker zijn. Meestal worden ze verwerkt tot jam, gelei en moes of gebruikt als smaakmaker in herfststoofpotten. Uiteraard kan je er ook wijn, likeur of kruidenthee mee maken.

Meidoorn in je tuin

Meidoorn gedijt goed op diverse grondsoorten, zoals droge, vochtige en zeer vochtige grond. Deze planten geven de voorkeur aan halfschaduw en gedijen eveneens in volle zon.

Door de doornen aan de takken werd en wordt meidoorn vaak gebruikt voor heggen. Het hout van de meidoorn is zowel hard als fijn van structuur. De geslachtsnaam 'Crataegus' vindt zijn oorsprong in het Griekse woord 'kratos', dat verwijst naar de hardheid van het hout. Het stevige hout van de meidoorn wordt aangewend voor de handvatten van gereedschappen en voor de vervaardiging van kleine voorwerpen. Met een Meidoorn in je tuin stimuleer je de biodiversiteit in je omgeving. Door de bloesem trekt hij bijen en andere insecten en vlinders aan. Op de bessen komen vogels af en tussen de stekelige takken maken vogels graag een veilig nestje. Meidoorn is een inheemse struik en geurt heerlijk.

 

brochure aanvragen 2

Meer weten?

Ben je enthousiast geworden over het gebruik van Meidoorn voor cosmetische, medicinale en culinaire toepassingen? Je bent niet de enige! In de cursus Making sense(s) of herbs komt nog heel veel meer aan bod. Er wordt dieper ingegaan op de werking van verschillende plantenstoffen en hoe je deze uit de plant kunt halen, en wordt aandacht geschonken aan de verschillende (traditionele en moderne) zienswijzen op kruidengeneeskunde. In een handige brochure staat alles samengevat.

En ten slotte, vond je dit artikel interessant en wil je op de hoogte gehouden worden als er nieuwe artikelen en recepten op deze website verschijnen? Schrijf je dan nu in voor mijn nieuwsbrief  of like mijn Facebookpagina. Allebei mag natuurlijk ook!

 

 

Een chutney is een smaakmaker uit de Indiase en Pakistaanse keuken. Het is een combinatie van groenten en fruit, op smaak gebracht met kruiden en specerijen. Typisch van een chutney is dat het naast zoet (door de vruchten en suiker) ook zuur (door de azijn) en pittig (door de groenten en kruiden) smaakt. Door toevoeging van azijn, zout en suiker als conserveermiddelen zijn chutneys net zo lang houdbaar als jam. Je kunt chutney ook wecken om te conserveren. Dan kan je minder suiker toevoegen.

Wat heb je nodig?
  • 500 g MeidoornbessenMeidoorn chutney
  • 0,5 l azijn
  • 2 grote uien
  • 500 g appels
  • 2 tenen knoflook
  • 2 tl verse gember
  • 1 tl zout
  • 3 kruidnagels
  • 1 tl kaneel of 1 kaneelstokje
  • 250 g suiker
  • 100 g rozijnen
  • 1/2 tl cayennepeper
  • Optioneel: 1/2 rode peper
Aan de slag!

Verwijder alle steeltjes van de bessen. Was de bessen en kook ze in de azijn op een laag vuur, gedurende ongeveer een uur. Terwijl dit staat te koken, snijd je de ui en appel in stukjes en snipper je de knoflook en verse gember fijn. Vervolgens zeef je het gekookte bessenmengsel door een fijne zeef, waarbij je al het vocht en vruchtvlees uit de schilletjes drukt. Aan dit sap voeg je de rest van de ingrediënten toe. Voor extra pit kan je een rood pepertje toevoegen. Laat het geheel koken tot de appel zacht is, maar wel nog zijn vorm behoudt. Doe de chutney in potjes, draai ze 5 minuten ondersteboven en laat vervolgens afkoelen.

Je kunt de chutney meteen eten, maar hij is vaak lekkerder als je hem een paar weken laat staan. Meidoornchutney combineert heerlijk met vleesgerechten, maar ook bij kaasplankjes of simpelweg op een lekkere boterham met kaas is het niet te versmaden. Bovendien kan je de chutney toevoegen als smaakmaker aan herfstige stoofpotjes of curry.

Een simpel en onverwacht lekker recept:

Wat heb je nodig?meidoornketchup
  • 250 g rijpe Meidoornbessen
  • 150 ml ciderazijn
  • 150 ml water
  • 85 g (kokosbloesem)suiker
  • 1/4 tl Keltisch zeezout
  • Vers gemalen zwarte peper naar smaak
  • Optioneel: 1/2 tl chilipoeder of cayennepeper
Aan de slag!

Ontdoe de bessen van de steeltjes. Was de bessen en kook ze op een laag vuurtje in azijn en water. Laat ze ongeveer een half uur koken, tot de schilletjes beginnen te barsten. Zeef de gekookte bessen met een fijne zeef. Druk daarbij het vocht en vruchtvlees uit de schilletjes. Voeg aan dit sap de rest van de suiker toe en laat dit  al roerend op een zacht vuur oplossen. Als de suiker opgelost is, laat je het mengsel nog 5 tot 10 minuten doorkoken tot het de consistentie van een siroop heeft. Voeg zout en peper naar smaak toe. Voor extra pit kan je chilipoeder of cayennepeper toevoegen. Doe de ketchup in gesteriliseerde potjes. De ketchup is ongeveer een jaar houdbaar. Natuurlijk kun je de ketchup meteen al eten, maar na een paar weken bewaren wordt hij vaak nog lekkerder.

Deel dit op

8 Reacties

  1. Annemie
    | Beantwoorden

    Leuk! Zelf heb ik goede ervaringen met meidoorndruppels in glycerinemaceraat.
    Waar kan je meidoornbessen kopen? Of kan je dat zelf kweken? Maar waar koop je dan de zaadjes?

    • Scent & Spice
      | Beantwoorden

      Hallo Annemie,

      Wat leuk dat je ook zo enthousiast bent over het gebruik van meidoorn, en zo te lezen heb je ook al enige ervaring in het maken van verschillende bereidingen. Meidoornbessen kan je gedroogd kopen bij Pit & Pit, maar meidoornstruiken zijn erg algemeen in grote delen van Nederland en Vlaanderen. Kweken vanuit zaad is mogelijk maar kost ERG veel tijd. Ook bij sommige kwekers van fruitbomen en -struiken kun je soms meidoorn vinden.

  2. Raymonde
    | Beantwoorden

    Hallo,

    Ik woon in Bulgarije en zie lokale mensen nu veel rode bessen plukken, zo vaak dat ik nieuwsgierig ben geworden. Na wat onderzoek kom ik dus uit op de Meidoorn. En natuurlijk heb ik gevraagd wat zij er mee doen. Ze plukken de bessen om ze vervolgens in een glazen fles te doen, daarbij doen zij Rakia (plaatselijke jenever zeg maar, die zij vaak zelf maken) van minimaal 40%. Dit zetten ze 2 weken in de koelkast en als het klaar is dan nemen zij, voor elke maaltijd (?) een eetlepel of theelepel. Mijn Bulgaars is nog niet zo goed, maar dit is wat ik er van begrepen heb. De persoon vertelde dat het goed was voor het hart en hoge bloeddruk. Leuk om een bevestiging te lezen en ga deze week ook maar plukken.

    • Scent & Spice
      | Beantwoorden

      Hallo Raymonde! Leuk om te horen dat het gebruik van Meidoorn in Bulgarije zo bekend is. Laat het vooral weten als je ter plaatse andere interessante weetjes over het gebruik van planten en kruiden ontdekt!

  3. Roel
    | Beantwoorden

    Hallo,
    Voordat je er bv jam van kunt maken moet de pit verwijderd worden. Hoe doe je dat het beste?
    Mvg, Roel

    • Scent & Spice
      | Beantwoorden

      Hallo Roel, zelf gebruik ik een gewone metalen zeef waar ik het met een lepel doorheen druk, maar als je een fijne passeerzeef hebt, is dat waarschijnlijk nog gemakkelijker.

  4. Ivc
    | Beantwoorden

    Kan ik de chutney ook met gedroogde meidoornbessen maken?

    • Scent & Spice
      | Beantwoorden

      Ik heb het nooit geprobeerd… ik zou even wachten tot volgend jaar!

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *