Gember (Zingiber officinale): een winterse krachtpatser!
In dit artikel geef ik het podium aan een niet-inheemse plant, namelijk Gember (Zingiber officinale). Gember behoort tot de Gemberfamilie (Zingiberaceae). Van deze plant wordt de wortelstok gebruikt. De smaak is zoet, scherp, aromatisch en verwarmend. Het is een geweldige medicinale plant die in je apothekerskast thuishoort. Gember heeft niet alleen gezondheidsvoordelen, maar kan ook in veel culinaire kruidenbereidingen gebruikt worden. Gembersiroop is een van de mogelijke bereidingen van Gember, maar je kunt natuurlijk ook een lekkere likkepot maken. In dit artikel ga ik dieper in op gembersiroop, hoe je het maakt en waarvoor je het kunt gebruiken.
Waarvoor kun je Gember gebruiken?
Gember staat vooral bekend vanwege haar inzet als braakstiller bij misselijkheid. Verschillende onderzoeken hebben aangetoond dat het vaak effectiever is dan reguliere medicatie tegen misselijkheid, wagenziekte en zeeziekte, dat het effectief is bij ochtendmisselijkheid tijdens de zwangerschap en misselijkheid als bijwerking van chemotherapie. Daarnaast helpt gember bij de spijsvertering. Na de maaltijd kan het je lichaam helpen om het eten beter te verteren. Het kan ingezet worden bij krampen, opgeblazen gevoel, winderigheid en darmontstekingen. Gember heeft verwarmende, antivirale en ontstekingsremmende kwaliteiten, waardoor het toegepast kan worden bij griep en verkoudheid. Het verhoogt je natuurlijke weerstand bij infecties, omdat het een echte boost aan je immuunsysteem geeft. En dit is niet eens de complete lijst van gezondheidsvoordelen die gember biedt! Gebruik het alleen niet in medicinale doses voor kinderen onder de 6 jaar.
Gember is niet alleen een medicinale plant, maar ook bijzonder lekker met een aparte, onmiskenbare smaak. Het wordt gebruikt in zoete gerechten, gebak en koekjes, maar ook in veel hartige Aziatische gerechten. Het combineert goed met andere verwarmende kruiden die we associëren met winterse smaken, zoals kaneel en kruidnagel.
Verse of gedroogde gember?
Er bestaan een aantal hardnekkige mythes over het gebruik van planten. Eentje daarvan is het idee dat het gebruik van verse planten altijd beter is dan gedroogde. In sommige gevallen is dat niet helemaal waar. Een voordeel van gedroogde kruiden is dat je het water uit de plantendelen haalt, waardoor je ze langer kunt bewaren. Water leidt immers tot bederf. Het droogproces zorgt echter ook soms voor een verandering in de inhoudsstoffen van de plant. Dit is betekenisvol, omdat daarmee de medicinale werking van de plant verandert.
Een goed voorbeeld van dat laatste is Gember. Verse Gember bevat gingerolen. Dit zijn fenolische stoffen die ontstekingsremmend werken en de leverfunctie stimuleren. Gingerolen worden tijdens het droogproces gedeeltelijk omgezet in shogaolen, stoffen die pijnstillende en ontstekingsremmende kwaliteiten hebben en daarnaast de geheugenfuncties verbeteren. Gember is hoe dan ook een goed idee bij verkoudheid en keelpijn, maar als je ook je hoofd erbij moet houden op je werk, kan het handig zijn om juist de gedroogde versie klaar te maken. In de cursus Making sense(s) of herbs besteed ik veel aandacht aan de verschillende inhoudsstoffen van planten zoals Gember. De donkerrode bloem rechtsboven is trouwens van de gemberplant. Mooi, hé! En wist je dat Gember makkelijk zelf te verbouwen is in een bloempot? Lees daarover meer in dit Engelstalige artikel, of hier.
RECEPT: Gembersiroop maken
Gembersiroop is niet alleen goed voor de gezondheid en verhoogt je weerstand, maar het is ook erg lekker. Dit is voor sommige medicinale kruidenbereidingen wel eens anders. Daarom kan je het zowel als een heerlijke drank of als een krachtig medicijn gebruiken. Je kunt het toevoegen aan yoghurt, pannenkoeken, ijs of havermoutpap, maar bijvoorbeeld ook aan sauzen, stoofpotjes of cocktails. Als weerstandsverhogend medicijn kan je een eetlepel nemen als je je niet lekker voelt, als je misselijk bent of als je spijsvertering rammelt. Je kunt het ook innemen in een kop thee. Als je van prik houdt, is het ook lekker om gembersiroop toe te voegen aan bruiswater. Zo maak je zelf een natuurlijke ginger ale, zonder conserveermiddelen.
Voor het onderstaande recept kun je zowel verse als gedroogde gember gebruiken , maar verse gember geeft deze siroop een betere smaak. Als je biologische gember gebruikt, kan je die met schil in dunne plakjes snijden. Zo niet, dan kan je de gemberwortel beter schillen. Als je nog gember over hebt, kan je het in plakjes snijden en op de verwarming of een goed geventileerde plaats leggen om te drogen. Als je liever de verse plant wilt gebruiken, kan je het restant in kleine stukjes snijden en de verse gember in de diepvries bewaren. Zo heb je altijd verse gember in huis!
Zowel honing als (kokosbloesem)suiker kunnen in het recept gebruikt worden. Honing (met name rauwe honing) heeft het bijkomende voordeel dat het antivirale, antibacteriële en antischimmel kwaliteiten heeft, wat de gembersiroop nog krachtiger maakt. Als je rauwe honing gebruikt, is het beter om het gemberwater volledig te laten afkoelen voor je de honing toevoegt, om de goede kwaliteiten van de honing te bewaren. De hoeveelheid suiker of honing die je toevoegt, is afhankelijk van hoe zoet je het lekker vindt. Wees er wel van bewust dat suiker en honing ook zorgen voor conservering, dus hoe minder je toevoegt, hoe minder lang de siroop bewaard kan worden.
Wat heb je nodig voor gembersiroop?
- 1 kop dun gesneden schijfjes verse gemberwortel
- 2 koppen water
- 1/2 tot 1 kop (kokosbloesem)suiker of honing
- Optioneel: een kaneelstokje
Aan de slag!
Doe de gember, het water en optioneel het kaneelstokje in een pan. Als je suiker gebruikt, voeg je die ook nu toe. Breng het mengsel aan de kook. Verlaag de temperatuur en laat zachtjes sudderen tot de vloeistof tot de helft ingekookt is. Dit duurt 30-45 minuten. Zeef de stukjes gember uit de vloeistof met een fijne zeef. Als je suiker gebruikt hebt, is de gembersiroop klaar en kan je het in een fles gieten. Als je honing gebruikt, laat je het gemberwater afkoelen tot kamertemperatuur en voeg je dan de honing toe. Blijf roeren tot de honing is opgelost en giet de siroop in een fles. Je kunt de fles in de koelkast ongeveer drie maanden bewaren (vaak langer).
Een lekker recept voor kruidige gemberlatte vind je hier.